Binnen de parochies van Venray staan we klaar om tijdens de ‘Week van de Eenzaamheid 2023’ zes diepgaande overwegingen te delen, waaronder ‘Eenzaamheid bij de melaatsen’ en ‘Eenzaamheid bij Job’. Deze reflecties dagen ons uit om dieper na te denken over het thema eenzaamheid, geïnspireerd door verhalen van mensen uit diverse tijden en omstandigheden. We worden uitgenodigd om de betekenis van eenzaamheid te onderzoeken zoals beschreven in Gods Woord en om te ontdekken hoe veerkracht en christelijke hoop centraal kunnen staan in onze levens.
Overweging: Eenzaamheid bij de 10 melaatsen
H. Evangelie volgens Lucas
Op zijn reis naar Jeruzalem trok Hij door het grensgebied van Samaria en Galilea. Toen Hij een dorp binnenging, kwamen Hem tien melaatsen tegemoet; zij bleven op een grote afstand staan en riepen luidkeels: ‘Jezus, Meester, ontferm U over ons!’ Hij zag hen en sprak: ‘Gaat u laten zien aan de priesters.’
En onderweg werden ze gereinigd. Een van hen keerde terug, toen hij zag dat hij genezen was, en verheerlijkte God met luider stem. Vol dankbaarheid wierp hij zich voor Jezus’ voeten neer, en deze man was een Samaritaan.
Hierop vroeg Jezus: ‘Zijn niet alle tien gereinigd? Waar zijn dan de negen anderen? Is er niemand teruggekeerd om aan God eer te brengen dan alleen deze vreemdeling?’ En Hij sprak tot hem: ‘Sta op en ga heen; uw geloof heeft u gered.’
Overweging
Dankbaarheid om eenzaamheid te overwinnen
Gods Woord bevat talloze evangelieverhalen die diepgaande geestelijke lessen bevatten, en het verhaal van de tien melaatsen is daar een voorbeeld van. Dit verhaal, te vinden in het evangelie van Lucas 17:11-19, behandelt niet alleen het thema van genezing, maar werpt ook licht op eenzaamheid en dankbaarheid binnen de menselijke ervaring.
In dit verhaal worden de tien melaatsen voorgesteld als de meest verstoten individuen van de samenleving. Melaatsheid was destijds een verschrikkelijke en besmettelijke ziekte die niet alleen fysiek lijden veroorzaakte, maar ook leidde tot sociale isolatie. De melaatsen waren gedwongen om buiten de steden te leven en moesten iedereen waarschuwen die in hun buurt kwam door “Onrein! Onrein!” te roepen. Deze ziekte bracht diepgaande emotionele en sociale eenzaamheid met zich mee.
Deze tien melaatsen hadden in hun afzondering van de rest van de wereld een gemeenschap van lotgenoten gevormd. Ze deelden hun lijden, angsten en verlangen naar genezing. Maar ondanks hun fysieke nabijheid waren ze nog steeds eenzame zielen, verstoten uit de samenleving en ver verwijderd van degenen die ze ooit liefhadden.
Deze eenzaamheid wordt misschien het duidelijkst wanneer Jezus hen geneest. Na hun ontmoeting met Jezus worden ze niet alleen bevrijd van hun ziekte en fysieke pijn, maar ook van hun sociale isolatie. Ze zijn niet langer veroordeeld tot een leven van eenzaamheid en verwerping.
Hier komt het thema van dankbaarheid in het verhaal naar voren. Na hun genezing gaan de tien melaatsen hun eigen weg, maar slechts één van hen keert terug om Jezus te bedanken. Deze man, een Samaritaan, realiseert zich de ongelooflijke genade en liefde die aan hem zijn geschonken, en voelt diepe dankbaarheid. Hij valt voor Jezus neer en bedankt Hem vanuit het diepst van zijn hart.
Dit moment van dankbaarheid is significant, niet alleen omdat het Jezus’ genade en liefde benadrukt, maar ook omdat het de eenzaamheid aanraakt die deze man misschien heeft gevoeld, zelfs te midden van zijn mede-genezen melaatsen. Hij beseft dat genezing niet alleen fysieke pijn wegneemt, maar ook eenzaamheid en isolement. Dankbaarheid is zijn manier om deze genezing te uiten en zijn band met zijn medemensen te herstellen.
Jezus ging verder dan alleen het genezen van de melaatsen; Hij herstelde hun menselijkheid en hun plaats in de samenleving.
Kortom, het verhaal van de tien melaatsen benadrukt het belang van dankbaarheid tonen aan God als een middel om eenzaamheid te overwinnen.
Voorbede
Voorbede: Dankbaarheid voor Gods genade en liefde
Goede God, wij naderen U met een hart vervuld van dankbaarheid voor uw overvloedige genade en onvoorwaardelijke liefde. Wij danken U dat U ons nooit verlaat, zelfs niet in onze diepste eenzaamheid. Wij zijn dankbaar voor het voorbeeld van de ene melaatse die terugkeerde om U te bedanken. Mogen ook wij, zoals hij, altijd erkennen hoezeer wij afhankelijk zijn van uw aandacht en liefdevolle aanwezigheid in ons leven.
Voorbede: Dankbaarheid en medegelovigen
Goede God, wij zijn dankbaar voor de geloofsgemeenschap die U ons hebt geschonken, waarin we liefde, steun en verbondenheid kunnen vinden. Wij bidden voor hen die zich eenzaam voelen, dat zij de warmte van medemensen mogen ervaren, zoals de tien melaatsen dat deden. Laat vriendschappen tot bloei komen met de mensen om ons heen die ons leven verrijken.
Voorbede: Dankbaarheid voor de gave van genezing
Goede God, wij zijn dankbaar voor de genezing die U schenkt, niet alleen van fysieke kwalen, maar ook van emotionele en sociale eenzaamheid. Wij bidden voor hen die op zoek zijn naar genezing, dat zij mogen ervaren hoe U hun eenzaamheid wegneemt en hun harten vult met dankbaarheid jegens U. Help ons om dichtbij te zijn bij hen die lijden en om hen te ondersteunen bij het vinden van hun weg naar genezing.
Voorbede: Dankbaarheid voor de mogelijkheid om dankbaar te zijn
Goede God, wij bidden voor hen die moeite hebben met dankbaarheid te tonen, vergelijkbaar met de negen melaatsen die niet zijn teruggekomen om U te bedanken. Schenk hun de genade om te zien en te erkennen hoe U hen zegent en dichtbij hen bent, zelfs in moeilijke tijden. Moge dankbaarheid in hun harten groeien, opdat zij de vreugde van dankbaarheid kunnen ervaren en delen met anderen.
*** *** ***
Overweging: Eenzaamheid bij Job
Lezing
Hierop antwoordde Job: “Hoe lang blijven jullie mij nog pijnigen, keer op keer beschimpen jullie mij, is het geen schande mij zo te vernederen? Mijn verwanten heeft Hij van mij verwijderd, ik word verloochend door mijn vrienden. Mijn familie ziet mij onverschillig aan, mijn vertrouwelingen kennen mij niet meer. Ik word verafschuwd door mijn naaste vrienden, ieder die ik liefheb keert zich tegen me. Heb medelijden, vrienden, heb medelijden met mij, want de hand van God heeft mij getroffen. Waarom vervolgen jullie mij, zoals God?” (Job 19, 1-22)
Overweging
Het Boek Job in de Bijbel is een aangrijpend verhaal dat diepgaande overwegingen biedt over het thema eenzaamheid. Job, ooit een rechtvaardige en welvarende man, wordt plotseling geconfronteerd met een reeks tragische gebeurtenissen die hem in eenzaamheid dompelen. Deze eenzaamheid manifesteert zich op fysiek, emotioneel, spiritueel en intellectueel niveau.
Fysieke eenzaamheid komt naar voren wanneer Job zijn bezittingen en familie verliest en wordt geteisterd door een pijnlijke ziekte. Zijn vrienden komen weliswaar aanvankelijk om hem te troosten, maar ze kunnen zijn lijden niet begrijpen en verlaten hem ten slotte, waardoor hij alleen achterblijft in zijn ellende.
Emotionele en spirituele eenzaamheid doordringen het verhaal als Job worstelt met zijn omstandigheden en de afwezigheid van God. Hij voelt zich verlaten door God en verlangt naar een ontmoeting om zijn vragen en klachten rechtstreeks aan God voor te leggen. Deze geestelijke eenzaamheid raakt de kern van zijn geloof en identiteit.
Een ander aspect van eenzaamheid komt naar voren in de eenzaamheid van onbegrip. Job’s vrienden, hoewel ze hem proberen te troosten, geven hem vaak veroordelende verklaringen en simplistische uitleg over Goddelijke gerechtigheid. Ze begrijpen zijn lijden niet volledig, waardoor Job zich onbegrepen voelt, zelfs in het bijzijn van anderen.
Deze diverse vormen van eenzaamheid benadrukken dat eenzaamheid niet alleen wordt veroorzaakt door fysieke afzondering, maar ook door innerlijke worstelingen en het zoeken naar antwoorden op existentiële vragen en op geloofsvragen. Job’s eenzaamheid daagt ons uit om dieper na te denken over de aard van eenzaamheid en de betekenis ervan in het menselijk bestaan.
Een keerpunt in Job’s strijd komt wanneer God zelf verschijnt en tot hem spreekt. God herinnert Job aan de grootsheid en de mysteries van de schepping, en de beperkingen van het menselijke begrip. Job beseft dat hij niet alles hoeft te begrijpen om op God te vertrouwen en buigt voor Gods soevereiniteit. Dit moment markeert zijn overgang van eenzaamheid naar herstel.
Wat kunnen we leren van Job’s ervaring van eenzaamheid?
Ten eerste, eenzaamheid kan vele vormen aannemen en een onderdeel worden van de menselijke ervaring. Het kan fysiek, emotioneel, geestelijk en intellectueel zijn. Ook leert het Boek Job ons dat eenzaamheid vaak gepaard gaat met diepe vragen en twijfels over het leven, lijden en het bestaan van God.
Belangrijker nog is dat het Boek Job ons leert om te vertrouwen, zelfs in tijden van eenzaamheid en verwarring. Job begrijpt uiteindelijk dat God’s wegen ondoorgrondelijk zijn, en hij aanvaardt dit met nederigheid en geloof. In een wereld waarin eenzaamheid een groeiend probleem is, kunnen we leren om naar elkaar te luisteren zonder te oordelen, onze vragen en twijfels te delen, te vertrouwen op God, en te bidden tot God, zelfs als we ons verlaten voelen.
Het Boek Job blijft een tijdloos getuigenis dat ons uitnodigt om goed na te denken over de aard van het lijden en de eenzaamheid die ermee gepaard gaat. Het doet ons begrijpen dat er hoop is te vinden in betekenis, in troost en vertrouwen op God.
Het daagt ons uit om tot God te blijven bidden, ja zelfs als we ons verlaten voelen, en om te geloven en te vertrouwen dat er herstel en zegen zal komen.
Voorbede
Voorbede: Voor degenen die zich eenzaam voelen in hun lijden
Goede God, wij bidden voor allen die zich eenzaam voelen in hun lijden, net zoals Job dat heeft ervaren. We vragen U om hun pijn te verlichten en hen te omringen met Uw liefdevolle aanwezigheid. Help hen troost te vinden in het besef dat U altijd bij hen bent, zelfs in de donkerste momenten van hun leven.
Voorbede: Voor degenen die worstelen met vragen en twijfels
Goede God, zoals Job zichzelf verloor in diepgaande vragen en twijfels, zijn er in onze geloofsgemeenschap velen die vergelijkbare uitdagingen het hoofd bieden. We smeken U om wijsheid en inzicht te schenken aan degenen die op zoek zijn naar antwoorden. Trek hen allen naar U toe.
Voorbede: Voor begrip en mededogen
Goede God, wij vragen om begrip en mededogen voor onszelf, zodat we degenen die lijden niet veroordelen of simplistische antwoorden bieden, maar in plaats daarvan naar hen luisteren en hen ondersteunen. Help ons om een luisterend oor te bieden aan anderen, zodat ze hun eenzaamheid en twijfels kunnen delen zonder angst voor afwijzing.
Voorbede: Voor christelijke hoop en vertrouwen
Goede God, wij bidden voor hoop op een beter leven en vertrouwen voor allen die eenzaamheid ervaren, net zoals Job dat heeft meegemaakt. Moge zij, zelfs in hun meest moeilijke momenten, Uw trouwe aanwezigheid ervaren en beseffen dat er hoop is in het vinden van betekenis, troost, en vertrouwen in U.
*** *** ***
Overweging: 70 x 7 maal vergeven
Lezing
Toen kwam Petrus naar Hem toe en sprak: “Heer, als mijn broeder tegen mij misdoet, hoe dikwijls moet ik hem dan vergeven? Tot zevenmaal toe?” Jezus antwoordde hem: “Neen, zeg Ik u, niet tot zevenmaal toe, maar tot zeventigmaal zevenmaal”. (Matteüs 18,21-22)
Overweging
In onze vergrijzende samenleving groeit het aantal ouderen gestaag, en daarmee neemt ook het probleem van eenzaamheid onder hen toe. Dit vormt de schaduwzijde van de mogelijkheid voor ouderen om langer zelfstandig te blijven wonen. Vroeger woonden ouderen vaak bij hun kinderen in, maar nu genieten ze van het comfort van seniorenwoningen. Zolang ouderen als een echtpaar samen zijn, wordt deze zelfstandigheid gekoesterd als een groot goed. Maar wanneer één van hen overlijdt, kan het leven zwaar worden. De uren van de dag lijken traag voorbij te kruipen, vooral in het weekend. Vragen zoals “Ben ik vergeten?” en “Waarom komen de kinderen niet?” komen vaak naar voren. Hoewel de televisie meestal afleiding biedt, kan de persoon op het scherm niet reageren. Deze eenzame mensen kunnen hun verhaal niet kwijt aan de tv. Gelukkig zijn er veel mantelzorgers die even langskomen, soms is dat al voldoende.
Iedereen met levenservaring weet dat mensen – jong en oud – nooit wennen aan eenzaamheid. Eenzaamheid kan neerslachtig maken. Het is belangrijk om te benadrukken dat eenzaamheid niet hetzelfde is als alleen zijn. Sommige mensen verlangen juist naar momenten van alleen zijn, waarin ze tijd hebben voor hun hobby’s, een boek kunnen lezen of gewoon kunnen ontspannen. Eenzaamheid daarentegen brengt een gevoel van nutteloosheid met zich mee. Mensen vragen zich af of ze wel gemist worden en of er iemand om hen geeft.
Eenzaamheid kent vele oorzaken, meestal zijn deze verklaarbaar. Het kan het gevolg zijn van het overlijden van een partner, man of vrouw, mobiliteitsproblemen waardoor iemand niet meer de deur uit kan, of zelfs van conflicten binnen de familie. Er kunnen spanningen zijn tussen ouders en kinderen, of zelfs tussen broers en zussen, waardoor familieleden elkaar vermijden en weigeren om zich te verzoenen. Mensen die veel voor elkaar zouden kunnen betekenen, gaan elkaar uit de weg, en dat leidt tot eenzaamheid en verdriet.
Wanneer we kijken naar wat Jezus benadrukt in zijn blijde boodschap, zien we dat vergeving een centrale plaats inneemt. Petrus vroeg Jezus: “Heer, als mijn broeder tegen mij zondigt, hoe vaak moet ik hem dan vergeven? Tot zevenmaal toe?” Het antwoord van Jezus aan Petrus is duidelijk: “Nee, zeg Ik, niet tot zevenmaal toe, maar tot 70 x 7 keer.” Met andere woorden, altijd.
Jezus spreekt vaak over naastenliefde en sociaal gedrag, maar vergeving en barmhartigheid staan bij Hem bovenaan als de hoogste vorm van naastenliefde. Als we het evangelie goed lezen, zien we dat Jezus veel zieken heeft genezen. Maar Hij wachtte niet passief af; Hij zocht actief naar mensen die vergeving nodig hadden. Zachaeus, een tollenaar die door anderen als een zondaar werd beschouwd, is hier een mooi voorbeeld van. Jezus ging naar hem toe en veranderde zijn leven, herstelde zijn band met anderen en maakte hem tot een liefdevol persoon.
Vergeving en vergevingsgezindheid zijn niet gemakkelijk. Vaak willen we ons gelijk halen, zelfs als dit leidt tot gebroken relaties en menselijk verdriet. Stel je echter eens voor hoe anders de wereld zou zijn als we serieus werk zouden maken van vergeving. Hoe menselijker zou onze samenleving zijn als we conflicten zouden oplossen en eigen gelijk zouden loslaten.
Op die manier kunnen we veel eenzaamheid voorkomen door elkaar weer de hand te reiken. Zo kunnen we geluk, liefde en nabijheid schenken aan elkaar, ongeacht leeftijd. Amen.
Voorbede
Goede God, we bidden voor de ouderen in onze samenleving die te maken hebben met eenzaamheid. We vragen om uw troost en nabijheid voor degenen die hun man of vrouw hebben verloren en nu een leegte voelen. Moge ze mensen ontmoeten die naar hen omkijken en hen gezelschap bieden. Laat ons bidden.
Goede God, we bidden voor mensen, jong en oud, die door mobiliteitsproblemen beperkt zijn in hun vermogen om de deur uit te gaan. Laat hen ervaren dat ze niet vergeten zijn en dat ze geliefd zijn. Geef hen de kracht om verbinding te maken met anderen, zelfs als het soms moeilijk is. Laat ons bidden.
Goede God, we bidden voor gezinnen waarin conflicten en spanningen heersen, en die daardoor uit elkaar gedreven worden. Heer, help deze families om verzoening te vinden en weer in liefde samen te komen. Laat eenheid en begrip de overhand krijgen over verdeeldheid. Laat ons bidden.
Goede God, we vragen om Uw zegen voor mantelzorgers die zich inzetten om eenzame mensen, jong en oud, te bezoeken en te steunen. Geef hen geduld, liefde en kracht in hun belangrijke taak. Laat ons bidden.
Goede God, laat ons allen inzien dat eenzaamheid een diepgaand gevoel van nutteloosheid kan veroorzaken. Help ons om actief te zijn in het zoeken naar manieren om eenzaamheid in onze geloofsgemeenschap te verminderen. Laat ons bidden.
Gebed
Vader in de Hemel, zoals U ons herinnert aan de woorden: “Had jij ook geen medelijden moeten hebben met je mededienaar, zoals Ik met jou medelijden heb gehad?” laten we ons inspireren om mededogen te tonen jegens degenen die eenzaam zijn en te streven naar een wereld waarin niemand zich vergeten of ongeliefd hoeft te voelen. Door Christus, onze Heer.
Pastoor Jack Geudens
Oog en Oor voor mensen in kerk en samenleving 